Planeta Zemlja sada i zvanično ima pet okeana
Naša planeta je na Svjetski dan okeana postala bogatija za još jedan okean. Poslije Arktičkog, Atlantskog, Indijskog i Tihog, sada je priznat i Južni okean.
Odlukom Društva Nacionalna geografija (National Geographic Society) da doda Južni okean koji okružuje Antarktik, uz već priznata četiri, Zemlja je i zvanično dobila peti okean.
Iako označavanje hladnih voda koje okružuju južni kontinent kao posebnog okeana traje gotovo 100 godina i naučnici ga uveliko koriste, do sada nije imao zvanično priznanje.
Ali 8. juna, na Svjetski dan okeana, Društvo je objavilo da će od sada Južni okean označavati kao peti okean na svojim kartama naše planete.
Nacionalna geografija je 1915. godine započela izradu geografskih karata, ali Društvo je priznavalo samo četiri okeana koja su bila definisana kontinentima sa kojima su se graničili.
Suprotno tome, Južni okean ne definišu kontinenti koji ga okružuju, već Antarktička cirkumpolarna struja (ACS) koja teče od zapada prema istoku. Naučnici misle da je ACS nastala prije 34 miliona godina, kada se kontinent Antarktik odvojio od Južne Amerike, omogućavajući nesmetano protok vode oko „dna“ svijeta.
Danas ACS teče kroz sve vode koje okružuju Antarktik do oko 60 stepeni južne geografske širine, osim prolaza Drake i Škotskog mora, koji se nalaze približno između Južnoameričkog rta Horn i Antarktika.
Vode ACS-a – samim tim i veći dio Južnog okeana – hladnije su i nešto manje slane od okeanskih voda na sjeveru.
ACS uvlači vodu iz Atlantskog, Tihog i Indijskog okeana kako bi pomogla u kretanju globalnog „strujnog talasa“ koji prenosi toplotu oko planete, dok hladna gusta voda ACS-a tone i pomaže u skladištenju ugljenika u dubinama okeana.
Hiljade morskih vrsta živi samo unutar ACS-a, navodi Društvo Nacionalna geografija.
Prvobitni „okean“ na Zemlji je zapravo bila rijeka – koju su stari Grci nazvali po Okeanu, najstarijem Titanu, sinu boga neba Urana i majke zemlje Geje. Okean je bio brat i suprug Tetije, boginje iskonskih voda koje su hranile Zemlju.
Stari Grci su mislili da ovaj „Okean“ okružuje svijet i da se završava negdje zapadno od Evrope i istočno od Azije.
Međutim, za izraz „Sedam mora“ se ne zna odakle potiče, ali se pojavljuje u drevnim spisima Grka, Rimljana, Arapa, Idije, Persije i Kine, iako je često opisivao potpuno različita mora – od kojih su neka mitska.
Prema web-stranici Svjetskog atlasa, pod terminom Sedam mora danas se podrazumijeva sedam najvećih okeanskih vodnih tijela: Arktik, Sjeverni Atlantik, Južni Atlantik, Indijski, Sjeverni Tihi, Južni Tihi i Južni ili Antarktički okean.
federalna.ba/livescience.com