Udar na civilno društvo u RS-u

Uprkos svim upozorenjima domaće i međunarodne zajednice, Narodna skupština Republike Srpske usvojila je Nacrt zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija koje djeluju na području ovog bh. entiteta. Time je, smatraju mnogi, napravljen još jedan udar na civilno društvo.

Uprkos brojnim pozivima da se odbaci ovakav Nacrt zakona o nevladinim organizacijama, on je, ipak, dobio potrebnu većinu i ide u javnu raspravu mjesec dana. Vlast u RS-u predvođena SNSD-om planira oformiti poseban registar svih organizacija koje finansijski ili na drugi način pomažu strane organizacije te će ih označiti kao "agente stranog utjecaja". Poslanici SNSD-a Srđan Mazalica i SDS-a Vukota Govedarica:

„Nije strani uticaj loš, nije ni novac koji dolazi izvana loš, ali mora se voditi računa o nekom suverenitetu u zemlji.“

„Kada im stavite metu na čelo, onda ne treba da se čudimo da ih sutra neka vrsta partijskih huligana napadne.„

Iz Transparency Internationala BiH kažu da zakon predstavlja direktno kršenje ustavnih odredbi, direktnu diskriminaciju jedne vrste udruženja u odnosu na ostala.

Ono što je za nevladin sektor najspornije jeste direktno etiketiranje i stigmatiziranje udruženja koja se finansiraju iz inozemnih izvora u odnosu na ostala udruženja. Evropska unija je ozbiljno zabrinuta zbog usvajanja zakona što je u suprotnosti sa evropskim putem Bosne i Hercegovine. U izjavi za medije glasnogovornik Petar Stano navodi:

“Konačno usvajanje zakona bilo bi u direktnoj suprotnosti sa više puta ponovljenim opredjeljenjem rukovodstva Republike Srpske za napredak Bosne i Hercegovine ka evropskim integracijama, a posebno u pogledu ključnog prioriteta 11, koji govori o civilnom društvu i ključnog prioriteta 12 o slobodi izražavanja i medija. Pozivam poslanike u Narodnoj skupštini da još jednom razmotre i ne idu dalje s ovim prijedlogom zakona.”

Američka ambasada na društvenoj platformi X objavila je:

“Taj zakon gura Republiku Srpsku prema većem autoritarizmu i žrtvuje interese stanovnika RS-a u demokratskoj i prosperitetnoj budućnosti uskim, sebičnim interesima vodstva entiteta koje se namjerava obogatiti na račun naroda za koji tvrde da ga predstavljaju.”

Povodom ovakvog zakonskog rješenja ranije je reagiralo Vijeće za provedbu mira te su poručili da zakon predstavlja direktan udar na demokratiju.

Ograničenje osnovnih ljudskih prava i sloboda u Republici Srpskoj polazi od entitetskog predsjednika Milorada Dodika. To je već učinio kroz kriminalizaciju klevete, kroz takozvani Zakon o stranim plaćenicima, a naredni korak je zakon o medijima koji će Skupština, prema Dodikovom nalogu, vjerovatno usvojiti. Na to je ukazao lider Liste za pravdu i red Nebojša Vukanović:

“Priprema se zakon o medijima koji bi trebao biti na sljedećoj sjednici i zanimljivo je da će jedna od stvari koju je predložio gospodin Jerinić, koji je član te neke radne grupe, biti i da se zabrani nevladinim organizacijama da imaju i da se mogu baviti pisanjem u medijima, što pokazuje kakav je stvarni cilj.”

Konačan cilj svih ovih zakona je da se smanji broj istraživačkih tekstova o kriminalu i korupciji. U međuvremenu, istraživanja medija pokazuju da vlada RS-a itekako koristi grantove stranih organizacija, za razne projekte. Najveći donator u posljednjih pet godina u tom entitetu su Švedska vlada i Evropska unija. Samo u prošloj godini je Švedska razvojna agencija dodijelila milion i 462 hiljade eura za projekat izgradnje vodovodne mreže.