Tajland i Kambodža - Šta stoji iza borbi na granici?

Napete odnose između Tajlanda i Kambodže ponovo su eksplodirale duž zajedničke granice, potkopavajući krhki prekid vatre koji je podržao američki predsjednik Donald Trump, prenose Flora Drury i Gavin Butler za BBC.

Najmanje tri tajlandska vojnika i sedam kambodžanskih civila poginulo je od ponedjeljka, a obje zemlje optužuju jedna drugu za početak nasilja. Sukobi su uključivali i vazdušne napade Tajlanda duž granice, a ovo su najozbiljniji incidenti od kada je u julu postignut prekid vatre.

O čemu se radi u graničnom sporu?

Spor između Tajlanda i Kambodže nije nov. On traje više od jednog stoljeća, kada su granice dvije zemlje utvrđene nakon francuske okupacije Kambodže.

Napetosti su eskalirale 2008. godine kada je Kambodža pokušala registrovati hram iz 11. stoljeća u spornom području kao UNESCO-vu svjetsku baštinu. Tajland je oštro protestovao protiv ovog poteza.

Tokom godina bilo je povremenih sukoba, a vojnici i civili su stradali na obje strane.

Najnovije tenzije eskalirale su u maju, nakon što je kambodžanski vojnik poginuo u sukobu, što je odnose između dvije zemlje dovelo na najniži nivo u posljednjih više od deset godina.

Zašto su tenzije ponovo porasle u decembru?

Dvije strane iznijele su različite verzije događaja.

U ponedjeljak 8. decembra, tajlandska vojska saopštila je da su njene trupe odgovorile na kambodžanski vatreni napad u provinciji Ubon Ratchathani, pri čemu je jedan tajlandski vojnik poginuo. Također su pokrenuti vazdušni udari na vojne ciljeve duž spornog područja.

S druge strane, kambodžansko ministarstvo odbrane tvrdilo je da su prvi napadnuti od strane Tajlanda u provinciji Preah Vihear i da Kambodža nije uzvratila.

Sljedećeg dana, tajlandska vojska optužila je Kambodžu za ispaljivanje raketa i korištenje dronova-bombi protiv tajlandskih vojnika, a neke rakete su pogodile civilna područja. Tajland je kasnije potvrdio izvođenje dodatnih vazdušnih udara.

Kambodža je takođe optužila Tajland za neciljano granatiranje civilnih područja u provinciji Pursat.

Šta se dogodilo tokom sukoba u julu?

U julu su obje strane razmijenile vatru, svaka optužujući drugu za izazivanje konflikta. Eskalacija je bila brza, sa raketnim napadima Kambodže i vazdušnim udarima Tajlanda na kambodžanske vojne ciljeve.

U pet dana borbi poginulo je najmanje 48 ljudi, a hiljade su raseljene. Trump je tada intervenisao i, uz pomoć Malezije, posredovao u prekidu vatre.

Kasnije je nadgledao potpisivanje onoga što je nazvao "Kuala Lumpur sporazumom o miru" u oktobru. Tajland nije koristio taj naziv, već ga je nazvao „Zajednička deklaracija premijera Tajlanda i Kambodže o ishodima sastanka u Kuala Lumpuru“.

Dogovoreno je povlačenje teškog naoružanja iz spornog područja i uspostavljanje privremene posmatračke misije. Sljedeći korak trebao je uključivati oslobađanje 18 kambodžanskih vojnika zadržanih u Tajlandu.

Šta se dogodilo s Trumpovim ‘mirovnim sporazumom’?

Tajland je u novembru pauzirao dogovor, a premijer Anutin Charnvirakul izjavio je da prijetnja sigurnosti „nije zapravo smanjena“.

Kambodža je tada tvrdila da ostaje posvećena uvjetima dogovora. Nakon sukoba u decembru, tajlandski ministar vanjskih poslova Sihasak Phuangketkeow rekao je BBC-u da prekid vatre „ne funkcioniše“ i da „lopta sada leži u dvorištu Kambodže“.

Bivši kambodžanski premijer Hun Sen tvrdi da je Kambodža samo uzvratila vatru kasno u ponedjeljak kako bi „poštovala prekid vatre“. Trump je pozvao obje strane da poštuju sporazum.

Šta slijedi dalje?

Iako su u prošlosti zabilježeni ozbiljni sukobi, eskalacije su se obično brzo smirivale. Međutim, trenutni nedostatak snažnog i odlučnog vođstva u obje zemlje otežava povlačenje iz trenutne konfrontacije.

federalna.ba