Skoro 50 godina kasnije: Južnoafrički tužioci ponovo otvaraju istragu smrti Stevea Bika

Južnoafričko Tužilaštvo najavilo je da će ponovo otvoriti istragu o smrti istaknutog aktiviste protiv aparthejda, Stevea Bika, skoro 50 godina nakon što je preminuo u policijskom pritvoru. Biko, osnivač pokreta Black Consciousnes, preminuo je 1977. godine u zatvorskoj ćeliji sa samo 30 godina, nakon što su ga policajci premlaćivali gotovo mjesec dana po njegovom hapšenju. Njegova smrt izazvala je ogorčenje širom svijeta, a Biko je postao međunarodni simbol borbe protiv aparthejdske politike koja je uskraćivala politička i ekonomska prava crne većine u Južnoj Africi.

Ponovno otvaranje istrage

„Glavni cilj ponovnog otvaranja istrage je da se sudu predoče dokazi koji će omogućiti da se utvrdi da li je smrt nastupila uslijed bilo kakvog postupka ili propusta koji prima facie predstavlja ili može predstavljati krivično djelo bilo koje osobe“, saopštila je Nacionalna tužilačka služba (NPA) u srijedu. Istraga će biti ponovo otvorena 12. septembra, na 48. godišnjicu Bikove smrti. Ranija istraga iz 1977. godine prihvatila je policijsku verziju da je Biko zadobio povrede kada je udario glavom o zid, a za njegovu smrt niko nije odgovarao.

Istina izlazi na vidjelo

Međutim, 1997. godine, bivši policajci povezani s tim slučajem priznali su tokom saslušanja pred Komisijom za istinu i pomirenje (TRC) da su napali Bikoa. TRC im nije dodijelio amnestiju, utvrdivši da su lagali u svojim iskazima i nisu dokazali političku motivaciju za ubistvo.

Bikova priča inspirisala je pjesmu Petera Gabriela „Biko“ i kasnije film Richarda Attenborougha Cry Freedom. Odluka o ponovnom otvaranju istrage dio je šireg napora da se preispitaju visoko profilirani slučajevi smrti tokom aparthejda. U aprilu je predsjednik Cyril Ramaphosa nakon kritika porodica žrtava, pokrenuo istragu o tome da li su prethodne vlade Afričkog nacionalnog kongresa (ANC) ometale istragu i procesuiranje zločina iz tog perioda.

U junu je otvorena istraga o smrti četiri muškarca poznatih kao Cradock Four, koji su 1985. zaustavljeni na kontrolnom punktu od strane sigurnosnih službi, premlaćeni, zadavljeni telefonskim žicama, izbodeni i ubijeni.

federalna.ba/The Guardian