Rosalía ponovo pomjera granice: Lux kao najhrabriji album njene karijere

Španska muzička ikona Rosalía ponovo je dokazala da se ne boji rizika ni umjetničkih eksperimenata. Na nedavnom gostovanju u američkom podcastu, povodom objave svog četvrtog studijskog albuma “Lux”, otvoreno je govorila o kreativnom procesu, oduševljenju klasičnom muzikom i svom sve dubljem otklonu od konvencionalnog popa.

Tokom razgovora, voditelj ju je pitao smatra li da novi album previše traži od publike — pitanje koje se, s obzirom na njegovu kompleksnost, činilo sasvim opravdanim. “Lux” je djelo u četiri muzička “stava”, inspirisana životima svetica, komponovano u saradnji s Londonskim simfonijskim orkestrom. Rosalía na albumu pjeva na čak trinaest jezika, od španskog i latinskog, do ukrajinskog i mandarinskog. “Apsolutno,” odgovorila je jednostavno, objašnjavajući da je “Lux” svojevrsna reakcija na instant kulturu društvenih mreža – album koji zahtijeva pažnju, posvećenost i potpunu koncentraciju.

Suprotno trendovima: umjetnost umjesto algoritma

U vrijeme kada pop muzika sve više teži lakoći i pristupačnosti, Rosalíin pristup djeluje gotovo revolucionarno. Dok mnogi umjetnici prate trendove koje diktiraju streaming algoritmi, stvarajući muziku “po ukusu” publike, Rosalía svjesno ide protiv tog toka. “Lux” nije dizajniran da se dopadne svima — on izaziva, provocira i traži da mu se slušaoci prepuste bez predrasuda.

To, međutim, nije ništa novo za Rosalíu. Već je s albumom “Motomami” (2022) unijela potpuni zaokret u odnosu na svoj prethodni projekat “El Mal Querer” (2018) — remek-djelo koje je, paradoksalno, počelo kao njen studentski projekt i na kraju redefinisalo moderni flamenco. “Motomami” je bio energičan, eksperimentalan, mješavina reggaetona, hip-hopa, dubstepa i elektronike, dok “Lux” sada ide još dalje – u teritorij klasične muzike, opere i avangardnih kompozicija.

Svetice, orkestri i Björk: raskoš zvuka bez žanrovskih granica

“Lux” zvuči kao album koji ruši sve granice žanra. Dok su “Motomami” i “El Mal Querer” još uvijek zadržavali pop strukturu, novi materijal gotovo u potpunosti napušta tu logiku. Kritičari se već raspravljaju može li se “Lux” uopće nazvati pop albumom — ili je to zapravo Rosalíina verzija savremene klasične muzike.

Na albumu se pojavljuje i Björk, što nije slučajno. Njihova saradnja na pjesmi “Berghain” djeluje kao sudar dvaju svjetova: orkestralni crescendo, operetski vokali Rosalíe i glas Björk, dok u pozadini Yves Tumor mantrično ponavlja sirove stihove inspirisane poznatom tiradom Mikea Tysona. Sve to tvori zvučni spektar koji balansira između uzvišenog i haotičnog.

Eksperiment koji traži – ali i nagrađuje – pažnju

Na “Luxu” Rosalía ne nudi jednostavne melodije niti tekstove koji se lako pamte. Umjesto toga, poziva na aktivno slušanje. Album je dug, zahtjevan i bogat simbolikom — govori o Bogu, svetosti, transformaciji, ali i o ljudskoj ranjivosti i slomljenim odnosima. U pjesmi La Perla ona, između stihova o vjeri i iskupljenju, proklinje “emotivnog teroristu” i “zlatnog medalistu u razočaranju”.

Muzički, svaki trenutak donosi iznenađenje. U Reliquia, klasična gudačka sekcija nalik Michaelu Nymanu iznenada se prekida glitch ritmom koji podsjeća na Aphex Twina. U De Madrugá, orkestar naglo mijenja tonalitet, stvarajući efekat buđenja iz sna. A završna Jeanne zatvara album vrtlogom gudača i vokala koji se stapaju u gotovo spiritualno iskustvo.

Rosalíin glas kao instrument – i emocija

Bez obzira na sve eksperimente, ono što “Lux” čini upečatljivim jeste sam Rosalíin glas. Ona lako prelazi iz flamenca u operu, iz repa u tradicionalne napjeve, dok svaka izvedba odiše iskrenim emotivnim nabojem. Iako bi neki album mogli doživjeti kao intelektualni izazov, u njegovoj srži leži snažna emocija i ljudskost.

U produkciji su učestvovali i Pulitzerom nagrađeni kompozitor Caroline Shaw, te brojni muzičari iz svijeta klasične i eksperimentalne scene. Rezultat je djelo koje je istovremeno ambiciozno, hrabro i duboko lično.

Izazov publici – i lekcija za muzičku industriju

Možda “Lux” neće postići masovnu popularnost prethodnih albuma, ali činjenica da se pjesma Berghain već nalazi na svjetskim top listama sugerira suprotno. Publika, čini se, ipak zna prepoznati autentičnost i originalnost. U vremenu kada nas algoritmi navikavaju na pasivno “scrollanje” kroz muziku, Rosalía nudi potpuno suprotan pristup: album koji traži trud, koncentraciju i otvorenost. I upravo u tome leži njegova najveća vrijednost.

Kao što sama umjetnica kaže – “Lux” nije za brzu konzumaciju. To je iskustvo koje vas natjera da zastanete, oslušnete i zaista osjetite muziku.

federalna.ba/The Guardian