Radio-dokument: Ivan Štraus – Plava rapsodija
Arhitekt Ivan Štraus /1928. – 2018./
Rođen u Kraljevini Jugoslaviji, Ivan Štraus, arhitekturu je počeo studirati u Zagrebu, 1947.godine, a diplomirao je desetak godina kasnije na Tehničkom fakultetu u Sarajevu. Projektiranjem se počeo baviti još u studentskim danima kada je prvi put vrlo uspješno učestvovao na jednom arhitektonskom konkursu. Od tada je osvojio više od trideset prestižnih nagrada na javnim jugoslavenskim te tri prve nagrade na međunarodnim arhitektonskim konkursima - u Adis Abebi, sa Z. Kovačevićem (1964), u Sofiji, sa H.Muhasilovićem (1973) i u Oranu (1985). Po značaju izdvajaju se Štrausovi projekti - Glavna pošta u Addis Abebi, Ministarstvo PTT-a i Uprava telekomunikacija carevine Etiopije, te Muzej pošta u Addis Abebi; u Sarajevu Poslovni centar UNIS – dva nebodera kojima su građani dali imena iz popularne tv-serije Momo i Uzeir; poslovno-tehnička zgrada Elektroprivrede BiH, hotel visoke kategorije Holiday Inn u Sarajevu; u Beogradu Muzej avijacije; u Nikšiću hotel Onogošt, u Slanom pored Dubrovnika hotel, Dom kulture (armije) u Derventi, Pres-centar ZOI 1984. na Bjelašnici, dvije župne crkve u Zoviku i Dubravama kraj Brčkog.
Ivan Štraus dobitnik je mnogobrojnih priznanja i nagrada. – Nagrada grada Sarajeva, 1965. Godine; Nagrada Republike Bosne i Hercegovine, 1978.godine, Savezna angrada lista „Borba“ za najuspješnije arhitektonsko ostvarenje u Jugoslaviji - Muzej avijacije u Beogradu završenog nakon dvadeset godina od usvojene natječajne ideje, 1990.godine ...
Za dopisnog člana Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, Ivan Štraus izabran je 1984.godine, 2012.godine biran je za inostranog člana Srpske akademije nauka i umetnosti.
Tadašnjoj jugoslovenskoj javnosti, 1973. i 1974. godine Ivan Štraus je prezentirao svoja djela na samostalnim izložbama u Sarajevu, Beogradu i Zagrebu. Velike retrospektivne izložbe imao je 1986. i 1987.godine u Sarajevu, Skoplju, Beogradu, Ljubljani i Novom Sadu, na kojima su se našla izložena djela tokom 25 godina rada i djelovanja u oblasti arhitekture. Ivan Štraus često je učestvovao na kolektivnim arhitektonskim izložbama. Učesnik je izložbe u New Yorku u okviru velike Izložbe Yugoslav architecture 1977. – 1984. U Beogradu na izložbi 11 istaknutih arhitekata Jugoslavije, izložena su Štrausova djela. Učesnik je izložbi i u Sarajevu, Zagrebu, Budimpešti, te u Mariboru u okviru izložbe Arhitekti – akademici Bosne i Hercegovine.
„Nova bosanskohercegovačka arhitektura“ – naslov je hronike arhitekture koju potpisuje Ivan Štraus. Štraus je jedan od autora knjige „Arhitektura XX vijeka“ u ediciji Umjetnost na tlu Jugoslavije, a 1991.godine objavljuje hroniku „Arhitektura Jugoslavije 1945 – 1990“. Ivan Štraus je Parizu 1994. godine objavio svoj dnevnik Sarajevo, „l'architecte et barbares“ na francuskom jeziku, a godinu kasnije dnevnik je objavljen i na bosanskom jeziku pod naslovom „Grad i barbari“. Još jedna Štrausova hronika „Arhitekture Bosne i Hercegovine 1945. – 1995.“ objavljena je 1998.godine. Akademija nauka i umjetnosti BiH objavila je Monografiju Ivan Štraus, arhitekt 1952. – 2002., a knjiga „99 arhitekata sarajevskog kruga 1930. – 1990.“ objavljena je 2010.godine.
Drugo izdanje Hronike značajnih arhitektonskih ostvarenja u periodu socijalističke vladavine u Jugoslaviji pod naslovom „Arhitektura Jugoslavije1945. – 1990. „ objavljeno je u Sarajevu 2013.godine.
Akademik Ivan Štraus preminuo je u Sarajevu, avgusta 2018.godine.
U radio-dokumentu „Plava rapsodija“ Ivan Štraus govori o sebi, o svom djetinjstvu, odrastanju, svojim projektima, djelima, kćeri, danima rata u Sarajevu ... Odlomke iz njegovog dnevnika „Grad i barbari“ interpretira glumac Vladimir Jokanović.
Autori – Mirsad Mulabegović i Mirsad Tukić
Urednik – Šemsudin Gegić
Produkcija – Dokumentarno-dramski program Radija Federacije BiH, 2004.godine
Foto – aabih.ba / Asocijacija arhitekata u BiH / Zoran Kanlić, 2014.