Praksa prepuštanja mandata – negiranje izborne volje?
Praksa da se načelnici opština i gradonačelnici, koji su dobili mandate na lokalnim izborima, još na polovini svojih tekućih mandata kandiduju na opštim izborima za neka od zakonodavnih tijela, nije nova. Ono što je specifično za ove kandidature je to da se većina načelnika, odnosno gradonačelnika kandiduje na Opštim izborima, a nakon što dobiju podršku, dobijeno povjerenje birača prepuste sljedećem na listi.
Od aktuelnih načelnika i gradonačelnika u Federaciji BiH, sudeći prema dosadašnjim rezultatima Opštih izbora, mandate u skupštinama su osvojili Fuad Kasumović, gradonačelnik Zenice, Jasmin Imamović, gradonačelnik Tuzle, Benjamina Karić, gradonačelnica Sarajeva, Semir Efendić, načelnik općine Novi Grad, te Edin Smajić, načelnik općine Vogošća.
Većina ovih načelnika i gradonačelnika na izborima 2018. je osvojila mandate. Međutim, mandate osvojene u zakonodavnim tijelima prepustili su sljedećima s lista svojih političkih subjekata te nastavili obnašati funkcije čelnih ljudi svojih lokalnih zajednica. Da će u nekim slučajevima tako biti i ovaj put, mišljenja je načelnik općine Stari Grad Sarajevo Ibrahim Hadžibajrić:
“Što se tiče Karić, mislim da ona neće pristati da bude zastupnica u Skupštini Kantona Sarajevo, ostat će gradonačelnica, a Efendić, ukoliko bude dobio mogućnost da bude premijer Kantona, mislim da bi on napustio poziciju načelnika opštine Novi Grad, u suprotnom ostati će načelnik općine Novi Grad.”
Maksida Pirić, portparol CIK-a, kazala je za Radio Federacije da izabrani zvaničnici, koji se žele odreći osvojenog mandata u skladu sa izbornom legislativom, to mogu učiniti izjavom koju predaju CIK-u.
„Ranije smo imali slučajeve da nakon što potvrdimo rezultate izbora već sutradan dobijemo izjave o odricanju osvojenog mandata, pa tada CIK dodjeljuje mandat sljedećem s liste u skladu sa Izbornim zakonom“, kazala je Pirić.
Izborni zakon Bosne i Hercegovine ne zabranjuje praksu da se aktuelni načelnici i gradonačelnici na pola svog mandata na lokalnom nivou kandiduju i na Opštim izborima za neku od zakonodavnih funkcija. Ono što nalaže u svom članu 1.8. jeste da “jedno lice može obavljati najviše jednu neposredno izabranu javnu dužnost ili najviše jednu neposredno i jednu posredno izabranu dužnost, osim ako ovim zakonom nije drugačije regulisano“.
U Kantonu Sarajevo načelnik općine Novi Grad Sarajevo Semir Efendić pojedinačno je osvojio najveći broj glasova kao nosilac liste Stranke za BiH. Razvoj situacije oko formiranja vlasti u ovom kantonu vjerovatno će odrediti da li će Efendić prihvatiti već osvojeni mandat ili ne. Ista situacija je i s ostalim načelnicima i gradonačelnicima, s tim da je Fuad Kasumović tokom izbora 2018. bio jasan. Hoće li biti sada, ostaje da se vidi:
“Sve te nadležnosti prenosim na onog ko je drugi na tom biračkom spisku, jer sam obećao da ću ostati gradonačelnik do kraja mandata.“
Dalio Sijah, urednik portala Istinomjer:
„Taj način na koji su partije pristupile kreiranju svojih programa i u vrhove lista stavili neke od načelnika koji su ostvarili dobre rezultate, mislim da se to može smatrati i nekim, tako reći, mamcem za birače.“
Ipak, ostaje pitanje. Da li su situacije kada nosioci političkih funkcija, primarno gradonačelnici i načelnici, budu nosioci lista na Opštim izborima, nakon što privuku potrebni broj glasova za osvajanje jednog ili više mandata vlastitom listom, te odustanu od mandata i prepuste ga sljedećem kandidatu koji može imati drastično lošiji rezultat, negiranje izborne volje birača?