Parlamentarni izbori u Italiji: Ko su glavni igrači?

Među glavnim kandidatima na parlamentarnim izborima u Italiji koji se održavaju u nedjelju 25. septembra nalaze se i poznata i manje poznata imena - od trostrukog premijera Silvija Berlusconija do opozicione liderke krajnje desnice Giorgie Meloni, koja je po istraživanjima javnog mnijenja u vodstvu i mogla bi da postane prva žena premijer u Italiji. Giorgia Meloni koja je već nedjeljama visoko plasirana u predizobrnim anketama mogla bi da postane ne samo prva žena premijer, već i prvi italijanski premijer s krajnje desnice od kraja Drugog svjetskog rata. Njena stranka Braća Italije doživela je meteorski rast  popularnosti od izbora 2018. kada je osvojila nešto više od četiri odsto glasova.

U parlamentu kome sada ističe mandat, Meloni je odbila da se njena stranka pridruži bilo kojoj koalicionoj vladi, uključujući vladu jedinstva u uslovima pandemije pod odlazećim premijerom Mariom Draghijem.

Sa 45 godina, Meloni bi takođe postala jedan od najmlađih premijera Italije. Ona smatra da je Evropska unija previše birokratska, ali je rekla da se ne bi zalagala za bilo kakav "Italexzit" i izlazak zemlje iz zajedničke valute eura. Sebe predstavlja kao nepokolebljivu podršku NATO-u. Protivi se onome što naziva "LGBT lobijima" i promoviše, kako kaže, "kršćanski identitet" Evrope.

Ali, u oštrom kontrastu u odnosu na druge desničarske lidere u Italiji, antimigrantskog Mattea Salvinija i bivšeg premijera Silvija Berlusconija koji su se otvoreno divili ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu, Meloni podržava vojnu pomoć Ukrajini.

Zamjeraju joj da nije napravila nedvosmislen raskid sa neofašističkim korijenima svoje stranke.

Enrico Letta, 56-godišnji lider Demokratske partije, glavne italijanske snage lijevog centra, glavni je izborni rival Giorgije Meloni. Letta je bio premijer u koaliciji koja je uključivala snage desnog centra nakon što izbori 2013. nisu dali jasnu većinu. Ali on je izgubio premijersku poziciju nakon jedva 10 mjeseci kada je ambiciozni kolega demokrata, Matteo Renzi, manevrom preuzeo premijersku funkciju.

Letta je nakon smjenjivanja predavao na prestižnom pariskom univerzitetu Sciences Po, a vratio se u Italiju da ponovo preuzme uzde sukobima izmučene stranke u martu 2021. Letta je osujećen u nastojanju da izgradi čvrst izborni savez lijevog centra kako bi se suprotstavio Giorgiji Meloni i njenim saveznicima kada je populistički Pokret pet zvjezdica, najveća partija u odlazećem parlamentu, pomogao rušenju Draghijeve vlade ovog ljeta.

Matteo Salvini, 49-godišnji lider partije Liga, bio je neprikosnoveno lice desničarskog lidera u Italiji sve dok krajnje desničarska partija Giorgije Meloni nije uzela maha. Njegova stranka ima korijene na industrijskom sjeveru Italije. Njegov potez da sklopi dogovor 2018. da vlada sa Pokretom pet zvjezdica, 2018, smatrao se iznenađenjem.

Poslije nešto više od godinu dana, manevrom je zbacio lidera Pet zvjezdica Giuseppea Contea Kontea sa premijerskog mjesta, kako bi mogao da preuzme funkciju. Ali Conte je nadmudrio Salvinija i sklopio i dogovor sa Demokratskom strankom, formirajući koalicionu vladu koja je Ligu ostavila u opoziciji.

Kao ministar unutrašnjih poslova u prvoj Conteovoj vladi, Salvini je gurao čvrstu antimigrantsku politiku, posebno protiv desetine hiljada onih koji su stizali u čamcima krijumčara koji su kretali iz Libije. Za vrijeme njegovog mandata, migranti koje su spasili humanitarni brodovi držani su danima ili sedmicama na pretrpanim brodovima jer je odbijao da ih brzo pusti da se iskrcaju. Tužioci na Siciliji su ga optužili za otmicu zbog takve politike. Proglašen je nevinim u jednom slučaju, a još jedno suđenje u Palermu i dalje traje.

Silvio Berluckoni je bio pionir populističke politike u Italiji 1990-ih kada je osnovao sopstvenu stranku i nazvao je Forza Italia po navijanju na fudbalckim stadionima. Sa 86. godina koliko je napunio 29. septembra i padom popularnosti stranke posljednjih godina, bivši premijer u tri mandata ne želi da dobije četvrti mandat, već se nada mjestu u Senatu. Prije skoro deceniju, Senat ga je izbacio zbog osude za poresku prevaru koja je proistekla iz njegove medijske imperije.

Berlusconi obećava da će vršiti umjereni uticaj na dvije veće stranke u desničarskom savezu, stranke Giorgie Meloni i Salvinijevu.

Berlusconijev posljednji premijerski mandat završen je naglo 2011. godine kada su finansijska tržišta izgubila povjerenje da bi medijski magnat i milijarder mogao da upravlja finansijama svoje zemlje tokom krize suverenog duga u Evropi.

Giuseppe Conte, 58-godišnji advokat specijalizovan za posredovanje, izašao je iz političke sjenke kada je 2018. postao premijer, nakon što je populistički, euroskeptični Pokret pet zvjezdica, koji sada vodi, zapanjio italijanski establišment osvojivši skoro 33 odsto glasova i postao najveća stranka u parlamentu. Pošto se tadašnji lider Pet zvjezdica Luiggi di Majo i lider desnice Matteo Salvini nisu nagodili  ko će postati premijer, Conte je došao na to mjesto.

Otprilike 15 mjeseci kasnije, Conteova vlada je pala kada je Salvini napravio nesupjeli pokušaj  da reuzme premijersku poziciju. 

Na početku njegovog drugog premijerskog mandata, Italija je postala prva nacija na Zapadu koja je pogođena pandemijom Covida-19. Conte je primjenio jedan od najstrožih karantina zbog korona virusa na svijetu. Ali poslije 16 meseci, u januaru 2021,  Conteova druga vlada je pala nakon što je Matteo Renzi, bivši premijer, povukao svoju malu centrističku stranku iz koalicije.

federalna.ba/Beta