Nova sirijska diplomatija briše godine izolacije

Godinu nakon pada Bashara al-Assada, Sirija prolazi kroz duboko diplomatsko resetiranje dok tranzicijsko rukovodstvo pokušava obnoviti međunarodne veze nakon godina izolacije.

Predsjednik Ahmad al-Sharaa nastoji vratiti Siriju na globalnu scenu, uz podršku regionalnih sila i sve veću spremnost velikih aktera da sarađuju s novom vlašću. Analitičari ističu da je „nova sirijska vlada imala više diplomatskih kontakata u jednoj godini nego Asadov režim u više od pola stoljeća“.

Assad, koji je vladao 25 godina, pobjegao je u Rusiju u decembru 2024, nakon što su pobunjeničke snage okončale šest decenija dominacije Ba'ath stranke. Prelazna administracija formirana je početkom 2025.

Tokom rata pokrenutog 2011, Sirija je bila međunarodno izolovana, opustošena sankcijama, ogromnim civilnim žrtvama i masovnim kršenjima ljudskih prava. Izgubljeno je najmanje 580.000 života, a raseljeno 13 miliona ljudi.

Diplomatija u usponu

Sharaa je u prvoj godini posjetio najmanje 13 država, uključujući SAD, Rusiju, Francusku, Tursku i Brazil. Posebno se ističe posjeta Bijeloj kući i sastanak s predsjednikom Donaldom Trumpom, što se tumači kao signal američke spremnosti za normalizaciju odnosa, uprkos izraelskom protivljenju.

Alper Ozkizilcik i drugi analitičari naglašavaju da se Washington više ne odnosi prema novoj vladi kao prema “nelegitimnoj”, dok Heiko Wimmen ističe da je rukovodstvo pokazalo “impresivan uspjeh u okončanju izolacije”.

Rusija je takođe brzo redefinisala odnose s Damaskom nakon godina podrške Assadu.

Sankcije i ekonomski oporavak

Sirija je ostvarila značajan napredak u ublažavanju sankcija. EU je ukinula većinu ekonomskih ograničenja, Svjetska banka ponovo otvorila pristup finansiranju, a Evropska komisija izdvojila 175 miliona eura za oporavak.

Glavna prepreka ostaju američke mjere – posebno Caesar Act. Trump ga je dvaput privremeno suspendovao, ali investitori su i dalje oprezni zbog nestabilnosti i potreba za obnovom procijenjenih na 216 milijardi dolara.

Povratak globalnim institucijama

Sharaa je održao istorijsko obraćanje na Generalnoj skupštini UN-a, prvo za jednog sirijskog lidera nakon 60 godina, poručivši da “postoji nova Sirija koja želi stabilnost, a ne sukob”. Prisustvovao je i COP30 u Brazilu.

Ključno neriješeno pitanje – Izrael

Sirija insistira na uspostavi novog sigurnosnog mehanizma kako bi se vratila linija razdvajanja iz 1974. godine, ali Izrael ne pokazuje spremnost na pregovore. Od Asadovog pada izveo je više od 1.000 udara u Siriji i proširio kontrolu na jugu zemlje.

Damask se suzdržava od odmazde kako bi očuvao diplomatski zamah. Stručnjaci upozoravaju da bi 2026. mogla biti presudna za napredak – u suprotnom bi se mogla propustiti rijetka prilika za stabilizaciju odnosa.

federalna.ba/AA