Mađarskoj prijeti gubitak više od 13 milijardi eura iz EU fondova

Mađarskoj prijeti gubitak više od 13 milijardi eura iz fondova Evropske unije (EU) poslije ocjene Evropske komisije da Budimpešta nije sprovela obećane reforme za suzbijanje korupcije na visokom nivou i jačanje nezavisnosti pravosuđa. Vlada desničarskog populiste Viktora Orbana, koja je godinama u sukobu s Briselom zbog optužbi za nazadovanje demokratije, time bi mogla da izgubi prijeko potreban novac, dok je suočena s padom vrijednosti forinte, rastom inflacije i usporavanjem ekonomskog rasta, prenosi Radio slobodna Evropa pisanje svjetskih medija.

Evropska komisija će sljedeće sedmice Mađarskoj vjerovatno odobriti plan postpandemijskog oporavka kako bi ostala otvorena mogućnost da dobije sredstva iz EU, ali isplate neće biti sve dok Budimpešta ne ispuni sve dogovorene uslove, navodi Reuters pozivajući se na izvore iz Komisije.

U okviru sheme oporavka EU, Mađarska bi mogla da dobije 5,8 milijardi eura bespovratnih sredstava. Taj novac, kako navodi agencija, prijeko je potreban Budimpešti u jeku rasta inflacije, usporavanja privrednog rasta i povećanja troškova zaduživanja.

Pored toga, kažu izvori, Komisija će takođe sljedeće sedmice vjerovatno preporučiti vladama članica EU da se Mađarskoj suspenduje 65 odsto transfera iz Kohezionog fonda EU, ili oko 7,5 milijardi eura, dok Budimpešta ne ispuni uslove u vezi s nezavisnošću pravosuđa.

Mogućnost da Evropska komisija sljedeće sedmice zadrži ukupno 13,3 milijarde eura namijenjenih Mađarskoj uslijedila je poslije višemjesečnih pregovora s vladom premijera Viktora Orbana u vezi sa zabrinutošću EU o korupciji na visokom nivou, nezavisnosti sudova, nevladinih institucija i medija, kao i pravima manjina.

Mađarska je prema ranijem dogovoru s Komisijom trebalo da preduzme mjere u vezi s nekim od ovih ključnih problema do 19. novembra, navodi Reuters, ukazujući da evropski zvaničnici kažu da je preliminarna procjena pokazala da Budimpešta nije uradila dovoljno.

Povodom 7,5 milijardi eura iz Kohezionog fonda EU, Komisija je u septembru predložila da se Mađarskoj uskrate ta sredstva pošto je Brisel pokrenuo novi mehanizam vladavine prava, navodi Euronews.

Vlada desničarskog populiste Orbana mogla je da dobije taj novac da je do 19. novembra usvojila 17 korektivnih mjera koje imaju za cilj da isprave "sistemske nepravilnosti" u procesu javnih nabavki, sukobu interesa vladinih zvaničnika i slabostima u istragama i krivičnom gonjenju slučajeva u vezi s fondovima EU.

Kad je riječ o zasebnih 5,8 milijardi eura iz programa postpandemijskog oporavka, Mađarska je jedina članica EU kojoj Komisija nije odobrila dio od ukupno 806,9 milijardi eura za oporavak nakon pandemije.

Da bi se to desilo do kraja godine, plan Evropske komisije predviđa 27 "super koraka" koji uključuju 17 korektivnih mjera u vezi s pitanjima vladavine prava, kao i reformu za jačanje nezavisnosti pravosuđa i nova pravila o reviziji i izvještavanju o fondovima EU.

Brisel i Budimpešta se godinama sukobljavaju oko vladavine prava i Mađarska je optužena da koristi pravo veta na nivou Savjeta EU kako bi obezbijedila ustupke i sredstva, ukazuje Euronews, dodajući da Mađarska trenutno blokira usvajanje u EU globalnog korporativnog poreza koji je prošle godine dogovorilo više od 130 zemalja i najavila je da će staviti veto na plan Komisije da izda zajedničke obveznice za prikupljanje 18 milijardi eura pomoći Ukrajini.

Najava iz Komisije da će uskratiti milijarde eura Budimpešti kao polugu uticaja u pokušaju da zaustavi, kako smatra, demokratsko nazadovanje Mađarske, unekoliko je iznenađenje, ocjenjuje Politico.

Još prošle sedmice se očekivalo da će Brisel i Budimpešta uspjeti da se dogovore o oslobađanju novca iz EU fondova, ističe portal, dodajući da je Komisija u srijedu, 23. novembra, donijela nešto iznijansiraniju odluku – odobrila je plan Mađarske za potrošnju novca iz fonda za oporavak, ali ne i isplatu novca, kritikujući je zbog neispunjavanja obećanja o konkretnim mjerama unapređenja vladavine prava.

Nakon što Komisija sljedeće sedmice formalno usvoji svoje odluke, na Savjetu EU će biti da ih podrži ili odbije kvalifikovanom većinom – 55 odsto zemalja i 65 odsto stanovništva EU – što bi trebalo da se desi na sastanku ministara finansija.

Odobrenje plana za Mađarsku je, kako ističe Politico, ključno za više prioriteta EU, među kojima su paket pomoći od 18 milijardi eura za Ukrajinu i usvajanje globalnog dogovora o minimalnom korporativnom porezu.

Mađarskoj prijeti gubitak sredstava EU dok se vlada i centralna banka bore da zaustave pad vrijednosti forinte, koja je od utorka, 22. novembra, pala za više od dva odsto prema euru, ističe Bloomberg, navodeći da je posljednji pad mađarske valute izbrisao rast tokom većeg dijela prošlog meseca na optimizmu da je Mađarska na pravom putu da izbjegne finansijske kazne EU.

Budimpešta se sada suočava s pojačanim kritikama pošto je Orbanova vlada godinama osporavala demokratske i multikulturalne vrijednosti EU, a takođe se suočila s optužbama za ucjenjivanje zbog otpora mjerama EU po raznim pitanjima – od imigracije do sankcija Rusiji.

federalna.ba/Beta