Istraga BBC-a: Ruski novac i TikTok kampanje ciljaju pro-evropsku vladu Moldavije
BBC je otkrio da ruski finansirana tajna mreža pokušava da poremeti predstojeće parlamentarne izbore u Moldaviji, zakazane za 28. septembar. Pod okriljem anonimnosti, mreža je regrutovala učesnike kako bi širili pro-rusku propagandu i dezinformacije koje podrivaju pro-evropsku vladu zemlje.
Plaćene kampanje i lažne ankete
Prema izvještaju BBC-a, učesnici su bili plaćeni da identifikuju pristalice proruskih opozicionih partija, snimaju ih u tajnosti i sprovode tzv. "ankete" u ime nepostojeće organizacije, što je činilo ove aktivnosti nezakonitim. Rezultati selektivnog uzorka već su objavljeni online, sugerišući da vladajuća Stranka akcije i solidarnosti (PAS) može izgubiti izbore, iako zvanične ankete pokazuju suprotno.
Istraga BBC-a otkrila je veze mreže sa moldavskim oligarsom Ilanom Šorom, koji je sankcionisan od strane SAD-a i UK zbog navodnog ruskog uticaja i korupcije. Mreža je također povezana s nevladinom organizacijom Evrazia, koja je optužena za podmićivanje građana u prošlogodišnjem referendumu o članstvu u EU.
Podvala i instrukcije regrutima
Podmetanje i regrutacija vršeni su putem aplikacije Telegram, gdje je mreža održavala tajne online seminare sa naslovima poput “Kako od kuhinje doći do nacionalnog lidera”. Učesnici su učeni kako da kreiraju sadržaj na TikToku i Facebooku koristeći ChatGPT, a cilj je bio da objave izgledaju “organski” i uvjerljivo. Regruti su dobijali instrukcije da šire neutemeljene tvrdnje, uključujući planove vlade o navodnom falsifikovanju izbora, navodnoj povezanosti EU članstva s promjenom “seksualne orijentacije” zemlje, pa čak i optužbe protiv predsjednice Maie Sandu za trgovinu djecom.
BBC je identifikovao najmanje 90 TikTok naloga povezanih s mrežom, sa preko 23 miliona pregleda i 860.000 lajkova od januara, dok Moldavija ima svega 2,4 miliona stanovnika. Šira mreža, prema Digital Forensic Research Lab (DFRLab), imala je preko 55 miliona pregleda i više od 2,2 miliona lajkova.
Pored objava na društvenim mrežama, regruti su bili plaćeni i za provođenje neformalnih anketa i tajno snimanje pristalica proruskih opozicionih stranaka, navodno kako bi se u slučaju pobjede PAS-a mogli osporiti rezultati.
Rusko finansiranje i propagandni cilj
Istraživači su zabilježili kako su uplate regrutima dolazile iz Rusije, preko Promsvyazbank (PSB), državne banke povezane s ruskim Ministarstvom odbrane i Šorovim kompanijama. Cilj je bio stvaranje široke mreže dezinformacija i manipulacija javnim mnijenjem, posebno putem društvenih mreža.
TikTok je naveo da je pojačao sigurnosne mjere pred izbore i da nastavlja “agresivno suzbijati obmanjujuće aktivnosti”. Meta (Facebook) se nije oglasio povodom otkrića, dok ruska ambasada u UK negira umiješanost u širenje lažnih vijesti, tvrdeći da EU navodno miješa prste u izbore u Moldaviji.
federalna.ba/BBC