Estetika otpora i sjećanja: „Naša žena" u dijalogu s muzikom

Sinoć je u Historijskom muzeju Bosne i Hercegovine u Sarajevu održan koncert ansambla SA Sinfonietta u okviru projekta „Muzikom kroz izložbu“. U uvodnom dijelu kustosica Elma Fišić predstavila je publici kompleksan istraživački i umjetnički proces koji stoji iza izložbe „Naša žena“.

Istraživački koncepti proces izložbe 

Postavka je rezultat višemjesečnog terenskog rada, prikupljanja arhivske građe i dokumentovanja ličnih i kolektivnih priča žena Bosne i Hercegovine koje su djelovale u ključnim poslijeratnim periodima nakon 1945. i nakon 1995. godine. Izložba nudi interdisciplinarni pristup: kroz arhivske dokumente, fotografije, umjetničke instalacije i intervjue, ona analizira rodne uloge, vidljivost i društveni doprinos žena u obrazovanju, kulturi, zdravstvu i socijalnoj zaštiti, istovremeno otvarajući pitanja neostvarene ravnopravnosti i kulturne reprezentacije.

Savremene umjetničke intervencije i dijalog sa historijom

Pored arhivske građe i dokumenata koji svjedoče o ulozi i značaju žena u bosanskohercegovačkom društvu, savremene autorice Andrea Dugandžić, Alma Gačanin, Kasja Jerlagić i Adna Muslija intervenirale su kroz vlastite umjetničke radove, stvarajući dijalog između historijskih narativa i savremenih iskustava ženskog identiteta. Njihovi radovi proširuju fokus izložbe, nudeći refleksiju o kontinuitetima i diskontinuitetima ženskog djelovanja u javnoj sferi. Fišić je istakla da izložba ne teži da bude retrospektiva, nego otvorena platforma za kritičko promišljanje uloge žena u društvu i poticaj za dijalog o vidljivosti, sjećanju i promjeni.

Koncertni program: Struktura i značenja izvedenih djela

Koncertni program obuhvatio je četiri ključna djela, koja su izvođači uvodno predstavili publici stručnim komentarima o kontekstu i značenju. Prvo je izvedeno djelo In Croce autorice Sofije Gubaiduline. Kompozicija za violončelo i harmoniku (ili bajan) karakteriše se izrazito sakralnim poticajima i simbolikom križa, odnosno ukrštanjem zvuka i duhovne refleksije. U ovoj izvedbi violončelo i harmonika ostvarili su intiman, a istovremeno dramatičan dijalog, u kojemu su ritmičke oštrice, mikrotonalni prijelazi i meditativne pauze stvorile zvučni ambijent u kojem se iskušavala tenzija između zemaljskog i transcendentnog.

Raznovrsnost muzičkih estetika i interpretativnih pristupa

Slijedila je Svita za dvije violine kompozitorke Grażyne Bacewicz – sedmostavno djelo koje razigrano balansira između neoklasične forme i modernističke ekspresije, a u kojemu su izvođačice oblikovale jasan, ali emotivno nabijen razgovor dviju violina. U nastavku je izvedeno djelo Uzmorje autorice Anđelke Bego-Šimunić za violinu i violu, kompozicija koja kroz svoj poetski jezik, nježne harmonije i refleksivnu strukturu evocira intimnost prostora, unutrašnje raspoloženje i zvučnu meditaciju. Završna tačka bila je improvizacija na temu Jadranke Stojaković “Sve smo mogli mi”, slobodna muzička refleksija koja je spojila emotivnu memoriju publike s performativnim trenutkom, naglašavajući temu generacijskog nasljeđa i kulturnog kontinuiteta.

Veza između koncertnog programa i izložbenog narativa

Koncert je uspostavio muzičku okosnicu sa izložbenim sadržajem: kao što izložba „Naša žena“ snažno i promišljeno tematizira nevidljive i potisnute slojeve ženske akcije u procesima društvene obnove, tako muzički program daje glas autoricama koje su preuzimale umjetničku inicijativu u vlastitim sredinama i epohama. Kroz izvedbe upravo ženskih glasova oblikovanih specifičnim estetikama, tehničkim izazovima i izraznim preokretima, naglašena je ideja da umjetničko stvaranje i rodna perspektiva nisu dodatak, nego integralni dio kulturnog i društvenog narativa. Izvođačice su svojim uvodima i interpretacijama omogućile publici ne samo slušanje, nego i promišljanje zvuka kao prostora dijaloga i sjećanja, kao i povezanost izložbenih tema s muzičkim jezikom.

Interdisciplinarni dijalog zvuka, slike i teksta

U umjetničkoj i konceptualnoj cjelini, muzički program i izložba uspostavili su višedimenzionalni dijalog između zvuka, slike i teksta. Na semantičkom nivou, taj dijalog otvara prostor za reinterpretaciju ženskog iskustva u polju umjetnosti kao stvaralačkog principa. Kroz interdisciplinarnu strukturu događaja, afirmisana je ideja muzeja i koncertnog prostora kao zajedničkog mjesta istraživanja, sjećanja i estetske artikulacije društvenih vrijednosti.

Izložba „Naša žena“ ostaje otvorena za javnost do 25. novembra 2025. godine.

Projekat Muzikom kroz izložbu realizuje se uz podršku Grada Sarajevo, Ministarstva kulture i sporta Kantona Sarajevo i Federalnog ministarstva okoliša i turizma, u saradnji s Historijskim muzejom Bosne i Hercegovine-navodi se u saopćenju Udruženja "Strings Attached Sinfonietta".

federalna.ba