Antiratni teatar u Sarajevu pod opsadom – Hana Bajrović-Čardaković
**
Dobro je čitati ... čitati knjige o teatru ... jer, teatar je umjetnost bliska književnosti; književnost kao i teatar hrana je duhu našem, svjetlost za um i dušu, u ma kakvim vremenima se dešavali.
**
Godinu dana nakon dokumentarne izložbe "Teatar pod opsadom", koja je postavljena okviru programa Modula memorije, kao jednog od programa Javne ustanove Festival MESS, 2019.godine, nastala je i knjiga foto-teatrografija „Teatar pod opsadom“. Izdavači su J.U.MESS i Narodno pozorište Sarajevo. U godinama koje su uslijedile autorica Hana Bajrović – Čardaković nastavila je istraživanje o fenomenu teatra pod opsadom, o teatru pod opsadom, u Sarajevu. Tako je nastala nova knjiga – „Antiratni teatar u Sarajevu pod opsadom“. Izdavač i ove knjige je Festival MESS Sarajevo.
**
U periodu opsade Sarajeva, od 5.aprila 1992-e do 29.februara 1996.godine, 1425 dana i noći, producirano je 57 teatarskih premijera. Prva premijera bila je 6.septembra prve ratne godine. Bila je to predstava tek osnovanog Sarajevskog ratnog teatra SARTR - predstava „Sklonište“ autora Safeta Plakala, a u režiji Dubravka Bibanovića. Predstava je igrana u Kabareu Pozorišta mladih. Tokom opsade „Sklonište“ je odigrano 97 puta i imalo brojna gostovanja u regiji i u evropskim zemljama. Imajući uvid u repertoar teatarskih kuća u Sarajevu pod opsadom – igrana su djela Meše Selimovića, Miroslava Krleže, Ahmeda Muradbegovića, Pola Ostera, Slavomira Mrožeka, Vilijama Šekspira, Semjuela Beketa, Tenesi Vilijamsa ... dakle, ni po čemu teatar pod opsadom nije bio u službi rata, nije bio propagandni teatar. Teatar u Sarajevu pod opsadom bio je duhovni azil umjetnicima/glumcima i njihovoj publici.
**
Već deset godina Hana Bajrović Čardaković članica je tima Festivala MESS. Jedna je od urednica knjiga "Žene opkoljenog Sarajeva", Hidajeta Delića; „Teatar u opkoljenom Sarajevu 1992-1995“, Davora Diklića; „Srebrenica – 25 godina kasnije“; romana „Znaš li Nunu Montiljo?“, autora Edina Krehića; te fotomonografije „Sjena sjećanja“, Rona Haviva i Lauren Walsh. Hana Bajrović Čardaković radila je i izvršnu produkciju i postavke mnogobrojnih izložbi fotografija; producentica je dokumentarnog filma „Sjećaš li se Sarajeva – Susan Sontag u Sarajevu“; autorica je dokumentarne izložbe „60 godina MESS-a“; članica je uredničkog tima Monografije MESS-a, Narodnog pozorišta Sarajevo i Monografije Sarajevskog ratnog teatra Sartr. Hana Bajrović – Čardaković režirala je i film „60 godina MESS-a“. U knjizi „Antiratni teatar u Sarajevu pod opsadom“ autorica kao izvore navodi preko trideset naslova koji su joj poslužili kako bi nam predstavila što cjelovitiju sliku života teatra u Sarajevu pod opsadom. U knjizi se nalazi i veliki broj fus-nota u kojima čitamo svjedočenja glumaca i drugih učesnika predstava u sarajevskim pozorištima. Knjiga „Antiratni teatar u Sarajevu pod opsadom objavljena je na bosanskom i engleskom jeziku. Knjiga „Antiratni teatar u Sarajevu pod opsadom je ustvari prva naučna studija o teatru u gradu pod opsadom. Fenomen teatra pod opsadom je i naučno valoriziran.
**
Odabrala i uredila – Selma Dizdar
Tekstove interpretirao Zlatan Veža
Ton-majstor – Šerkan Cakić
Foto – Selma Dizdar