Xi na evropskoj turneji: Koja je tajna bliskog odnosa Srbije i Mađarske sa Kinom?
U momentu kada geoplitički stavovi na istoku i zapadu nisu ni približno isti, pogotovo kada govorimo o ratu u Ukrajini i uprkos pritisku Washingtona da se odvoji od druge najveće svjetske ekonomije, niz evropskih zemalja i dalje ima za cilj jačanje trgovinske i investicijske saradnje s Kinom. Posjeta kineskog predsjednika Xi Jinpinga Evropi dokaz je čvrstih veza Pekinga i Brisela.O povezanosti dovoljno govori i činjenica da je Kina jedan od najvažnijih trgovinskih partnera Unije, pa je u 2023. godini zabilježen najveći uvoz roba iz ove dalekoistočne zemlje - čak 20,5%, a slijede je SAD, Velika Britanija, Švicarska i Norveška. U međuvremenu, Kina je također uključena u izgradnju brojnih infrastrukturnih projekata širom kontinenta.Ekonomski stručnjaci objašnjavaju to ekonomskom moći Kine i političkom strategijom prema kojoj je cilj obezbijeditiglobalna javna dobra.
Uzmimo za primjer, nama komšijsku, Srbiju. Mnogi je vide u “vječnoj čekaonica EU“, ali Srbija aktivno i vrlo uspješno razvija svoje stabilno prijateljstvo i saradnju sa Kinom. Vlada Srbije je prošle godine potpisala sporazum o slobodnoj trgovini (FTA), prvi te vrste koji je potpisao Peking sa državom iz centralne i istočne Evrope. U januaru 2024. Kina je pristala da uloži 2,18 milijardi dolara u Srbiji za izgradnju vjetroparka, solarne elektrane i postrojenja za proizvodnju vodonika.
Pored ekonomske saradnje, Beograd i Peking aktivno razvijaju i bliske diplomatske i političke veze. Kina je spremna da ojača razmjenu na visokom nivou i planira buduću saradnju sa Srbijom, kako bi kinesko-srbijanske odnose podigla na nove visine, rekao je ministar vanjskih poslova Kine Wang Ji u februaru ove godine.
Odnosi Kine i Srbije su ojačali pod predsednikom Xijem, koji će tokom svoje prve posjete Starom kontinentu nakon pet godina, pored Francuske posjetiti i Srbiju i Mađarsku. Očekuje se da Xi bude prisutan na obilježavanju 25. godišnjice NATO bombardovanja bivše kineske ambasade u Beogradu. Tokom posjete Srbiji 2016. godine, Xi je postao prvi kineski lider koji je odao počast stradalima.
Nakon Beograda, kineski predsjednik putuje u Budimpeštu. Mađarska, kao prva evropska zemlja koja je postala dio inicijative Pojas i put, ima za cilj da podstakne svoju trgovinu i ekonomiju učešćem u različitim projektima u okviru te inicijative. Pruga Budimpešta-Beograd, jedan je od najvažnijih. Očekuje se da kineske kompanije koje posluju u Srbiji do kraja godine završe izgradnju dionice pruge koji se proteže kroz tu zemlju. Po završetku, očekuje se da će vrijeme putovanja između Beograda i Budimpešte biti skraćeno sa osam sati na oko tri.
Osim toga, mađarski premijer Viktor Orban, zvaničnik koji vodi konstantnu borbu s Briselom zbog svojih odluka i poteza njegove vlade, nakon prošlogodišnjeg foruma Pojas i put izjavio je da je Budimpešta predstavljena kao "prijatelj i partner od povjerenja" Kine.Shodno tome, Mađarska je glavno odredište kineskih ulaganja u baterije za električna vozila. Gigatvornica koju je osnovao kineski div Contemporary Amperex Technology, uz investiciju od 7,3 milijarde eura, trebala bi postati najveća u Europi, s posljedicama za lokalne konkurente.
Nacionalni interesi određuju želju Evrope da razvije toplije veze sa Kinom. Kako se globalna ekonomija pomjera sa Zapada na Istok, evropske zemlje, uključujući Srbiju i Mađarsku, teže da prošire i prodube pragmatičnoodnose sa Azijom. Uprkos pritisku SAD-a, evropske zemlje oklijevaju da se povuku sa profitabilnog kineskog tržišta i nemaju interesa da se odvoje od Kine.
S obzirom na duboku ekonomsku međuzavisnost između EU i Kine, malo je vjerovatno da će evropski lideri biti voljni upasti u zamke konfrontacije s Pekingom. Osim toga, transformacija Kine iz primaoca u dobavljača globalnih javnih dobara znači da je saradnja s Pekingom poželjniji izbor od pridruživanja Washingtonskom antipekinškom bloku za mnoge evropske zemlje. Za većinu članica EU nacionalni interesi određuju da je saradnja sa Kinom pravi izbor.